Już od 22 czerwca 2023 r. nie będzie przemocy w rodzinie. Tak postanowił parlament i potwierdził to swoim podpisem prezydent RP. W czerwcu wejdzie w życie nowelizacja ustawy o przeciwdziałaniu przemocy w rodzinie, która zakończy przeciwdziałanie przemocy w rodzinie.

Ustawa o przeciwdziałaniu przemocy w rodzinie była jednym z najważniejszych aktów prawnych, na podstawie którego zbudowano w Polsce system wsparcia dla krzywdzonych przemocą.

Pod koniec czerwca br. nazwę „przemoc w rodzinie” zastąpi się „przemocą domową”. Inicjatorom zmian chodziło zapewne o zaprzestanie dyskredytowania rodziny, gdyż „obowiązująca obecnie nazwa ustawy stygmatyzuje rodzinę i wskazuje, że wyłącznie rodzina jest środowiskiem, w którym dochodzi do aktów przemocy.”

Czy teraz „dom” ma być miejscem, w którym dochodzi do przemocy? To obszar do dyskusji.

ALE ZJAWISKO KRZYWDZENIA PRZEMOCĄ BLISKICH POZOSTAJE I SIĘ NASILA!

Niemniej nowelizacja ustawy wprowadza nowe obowiązki dla samorządów i służb z nimi na co dzień współpracujących i uczestniczących w działaniach na rzecz przeciwdziałania przemocy domowej (m.in. jednostek organizacyjnych pomocy społecznej – pracowników socjalnych, asystentów rodziny, psychologów, pedagogów; członków gminnych komisji rozwiązywania problemów alkoholowych; funkcjonariuszy Policji; pracowników oświaty – wychowawców, pedagogów, nauczycieli; pracowników ochrony zdrowia – lekarzy, pielęgniarek, ratowników medycznych; organizacji pozarządowych oraz kuratorów sądowych.

Trzeba będzie wprowadzić nowe, ważne zmiany. Część z nich jest próbą, i to kolejną, dopasowania przepisów do rzeczywistości.

O tych fundamentalnych zmianach i konieczności dostosowania do nich gminnych i powiatowych systemów przeciwdziałania przemocy dyskutowano na posiedzeniu Powiatowego Zespołu Interdyscyplinarnego, działającego przy PCPR w Gostyniu. Spotkanie prowadzili dyrektor PCPR w Gostyniu Mirosław Sobkowiak i kierownik MGOPS w Gostyniu Karol Jasiak. Omówiono najważniejsze zmiany w wprowadzone nowelizacją - ustawą z 9 marca 2023 r. o zmianie ustawy o przeciwdziałaniu przemocy w rodzinie oraz niektórych innych ustaw (Dz.U.2023.535).

Te zmiany to m.in. nowa poszerzona definicja przemocy domowej: to jednorazowe albo powtarzające się umyślne działanie lub zaniechanie, wykorzystujące przewagę fizyczną, psychiczną lub ekonomiczną, naruszające prawa lub dobra osobiste osoby doznającej przemocy domowej, w szczególności:

a) narażające tę osobę na niebezpieczeństwo utraty życia, zdrowia lub mienia,

b) naruszające jej godność, nietykalność cielesną lub wolność, w tym seksualną,

c) powodujące szkody na jej zdrowiu fizycznym lub psychicznym, wywołujące u tej osoby cierpienie lub krzywdę,

d) ograniczające lub pozbawiające tę osobę dostępu do środków finansowych lub możliwości podjęcia pracy lub uzyskania samodzielności finansowej,

e) istotnie naruszające prywatność tej osoby lub wzbudzające u niej poczucie zagrożenia, poniżenia lub udręczenia, w tym podejmowane za pomocą środków komunikacji elektronicznej.

W stosunku do dotychczas obowiązującej definicji wprowadzono wiele zmian wprowadzających możliwość zastosowania przepisów ustawy i działań w niej przewidzianych do nowych form przemocy, których diagnozowanie było dotąd problematyczne (np. przemoc ekonomiczna) lub całkowicie wymykało się możliwości skutecznego uruchamiania procedur przeciwdziałania przemocy (np. cyberprzemoc).

Ważne jest to, że ustawodawca zdecydował się na przeniesienie do przepisów ustawy o przeciwdziałaniu przemocy domowej elementów diagnozowania przemocy, dotąd funkcjonujących jedynie w obszarze metodyki działania określonych służb.

Poszerzono znacząco krąg osób, które mogą zostać uznane za doświadczające przemocy. W ustawie o przeciwdziałaniu przemocy domowej pod pojęciem osoby doznającej przemocy rozumie się:

a) małżonka, także w przypadku gdy małżeństwo ustało lub zostało unieważnione, oraz jego wstępnych, zstępnych, rodzeństwo i ich małżonków,

b) wstępnych i zstępnych oraz ich małżonków,

c) rodzeństwo oraz ich wstępnych, zstępnych i ich małżonków,

d) osobę pozostającą w stosunku przysposobienia i jej małżonka oraz ich wstępnych, zstępnych, rodzeństwo i ich małżonków,

e) osobę pozostającą obecnie lub w przeszłości we wspólnym pożyciu oraz jej wstępnych, zstępnych, rodzeństwo i ich małżonków,

f) osobę wspólnie zamieszkującą i gospodarującą oraz jej wstępnych, zstępnych, rodzeństwo i ich małżonków,

g) osobę pozostającą obecnie lub w przeszłości w trwałej relacji uczuciowej lub fizycznej niezależnie od wspólnego zamieszkiwania i gospodarowania,

h) małoletniego.

SZCZEGÓLNIE WAŻNE JEST USTAWOWE UZNANIE, ŻE DZIECKO, BĘDĄCE ŚWIADKIEM PRZEMOCY, JEST RÓWNIEŻ OSOBĄ DOZNAJĄCĄ PRZEMOCY DOMOWEJ!

Inne znaczące zmiany wprowadzone nowelizacją przepisów o przeciwdziałania przemocy to:

1. Zmiany definicyjne mające na celu zwiększenie bezpieczeństwa i ochrony osób zagrożonych i doznających przemocy w rodzinie.
2. Zmiany dotyczące realizacji procedury „Niebieskie Karty”.
3. Zmiany zasad pracy i funkcjonowania zespołów interdyscyplinarnych.
4. Zastąpienie funkcjonujących grup roboczych przez grupy diagnostyczno-pomocowe.
5. Zmiany dotyczące osób stosujących przemoc w rodzinie.
6. Zmiany zasad pracy i funkcjonowania Zespołu Monitorującego do spraw Przeciwdziałania Przemocy w Rodzinie funkcjonującego przy Ministrze ds. zabezpieczenia społecznego.
7. Zmiany w zakresie poprawy funkcjonowania systemu przeciwdziałania przemocy dokonane w innych ustawach, np. o policji, o broni czy w kodeksie wykroczeń.

Obradujący kierownicy OPS-ów z terenu powiatu gostyńskiego i dyrektor PCPR w Gostyniu zwrócili też m.in. uwagę na wprowadzone obowiązki dla osób stosujących przemoc i możliwość karania ich za brak współpracy karą grzywny czy karą ograniczenia wolności.

Obrady Powiatowego Zespołu Interdyscyplinarnego przy PCPR w Gostyniu zakończono opracowaniem mapy drogowej wprowadzenia zmian w gminnych i powiatowym systemach przeciwdziałania przemocy.